KEMİK OLUŞTURAN MADDELER

Kalsiyumdan Zengin Yiyecekler
Çocukluk çağında vücut kemik ve dişlerde yerleşecek şekilde kalsiyum biriktirir. Kalsiyumdan zengin kaynaklar süt, peynir ve yoğurt gibi süt ürünleridir ancak kalsiyum yeşil yapraklı sebzeler ve pişmiş tahıllarda da bulunmaktadır. 3 -12 yaş arasındaki çocukların günde ortalama 800 mg kalsiyum ihtiyacı vardır. Bu miktarı bir bardak süt, bir bar­dak yoğurt ve bir kibrit kutusu kadar peynirden elde ede­biliriz. Gençlerin ise kalsiyum ihtiyacı yaklaşık 1300 mg kadardır.
Kalsiyum emilimi için D vitaminine de ihtiyaç vardır. Süt ürünleri, margarin ve balık yağı D vitamini içermesine rağ-men bu vitaminin en önemli kaynağı güneş ışığıdır. Yaz aylarında günlük 15 dakika güneş ışığı yeterlidir ve deri kanseri riskini arttırmaz.

KEMİK BÜYÜMESİNEDEN ÖNEMLİ?

Çocukluk ve ergenlik döneminde kemik gelişi minin en iyi dereceye ulaşması ileri yaşlarda kemik erimesi hastalığı (osteoporoz) riskini azaltacaktır. Osteoporoz sonu­cunda kemikler küçük darbeler ile bile kırılgan hale gelmektedir. Kalça, el bilek kemiği ve bel kemiği en sık kırıkların oluştuğu yerdir. Bel kemiğinde meydana gelen kırıklar boy kaybına, kamburluğa ve ağrıya neden olmak­tadır.

Osteoporoz, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Ancak önlem erken alınmalıdır. Çocukluk ve ergenlikte kuvvetli kemik yapısı oluşması, ileri yaşlarda kemik kaybı ve osteoporozu engellemek için bankaya yeterli miktarda kemik konması anlamına gelir.

Yaşamın erken döneminde iyi beslenme ve fizik aktivite alışkanlıklarının oluşması erişkin dönemde bunun deva­mının sağlanması, çocuğun ileride osteoporoz geliştiren yetişkinlerden olmayacağının göstergesidir.

Osteogenezis Imperfekta (Cam kemik hastalığı)

Osteogenezis imperfekta, doğumda veya hemen son­rasında ortaya çıkan kalıtsal bir hastalıktır. Kemiğin yapısını, gelişimini ve kuvvetini sağlayan bağ dokusunun bozuk gelişimi sonucu oluşur. Hastalığın tanısı, anormal diş yapısı, mavi sklera (gözün beyaz kısmının mavi olması), kısa boy ve kırıklar ile konmaktadır. Çocuklarda kırıklar genellikle okul çağı öncesinde ortaya çıkar. Tedavi ile ilgili öneriler bu konuda özel eğitim almış kişiler tarafından yapılmalıdır.

Nedeni Bilinmeyen Çocukluk Çağı Kemik Erimesi (idiyopatik juvenil osteoporoz)

Kemik erimesinin ve kırıkların nedeninin bilinmediği bu durum çocukluk çağının nadir görülen hastalıklarından biridir. 7-11 yaş arası çocukta görülmektedir.

Bulguları:

• Düşme çarpma gibi sorunlar olmadan kırıkların oluşması
• Bel kemiğinde ağrı
• Bel kemiğinde çökme kırıklarına bağlı boy kısalığı
• Yürümede güçlük
• Büyümede bozulma

Bu hastalıkta da kalıtım rol oynar. Bu çocukların % 50 si kendiliğinden ergenlik döneminde iyileşecektir. Çocukluk çağında kırıklar nedeni ile tekerlekli iskemleye bağımlı olanlar erişkin dönemde rahatlıkla yürüyebilirler. Ancak çok az bir grup çocuk yaşam boyu problemler yaşayabilir.

ÇOCUĞUNUZDA OSTEOPOROZ OLDUĞUNU NASIL ANLAYABİLİRSİNİZ?

Basit bir düşme sonrasında kırık gelişiyorsa veya açıklana­mayan sırt ağrısı varsa, doktorunuz ile osteoporoz riskini konuşmalısınız.

Yaz döneminde çocuklar güneşte oynamalıdır çünkü güneş iyi bir D vitamini kaynağıdır. Eğer çocuğunuzda kırık­lar devam ediyor ve kemik yoğunluğunda yeterli artış olmuyorsa, ek tedavi gerekecektir.

Ağrının Giderilmesi

Kırık nedeni ile çocuğu­nuzun ağrı kesicilere ihti­yacı vardır.

Uygun Olabilecek ilaç Tedavileri

Kemik yıkan hücrelerin (osteoklast) etkilerini azaltan ilaçlar tedavide kullanılır.

Tedaviye Yanıtın Değerlendirilmesi

Yapılan ilk değerlendirmeden sonra yıllık olarak bir uzman ile görüşülmelidir. Her 1-2 yıl ara ile kemik yoğunluğu değerlendirilmelidir.Kırıklara neden olabilecek olayı anla­mak için kan ve idrar testleri yapılacak ve kırıkları tespit etmek için film çekilecektir. Kemik kalsiyum yoğunluğunu belirlemek için ölçüm yapılabilir.

Tedavi

Başka bir hastalığa bağlı gelişmiş ise altta yatan hastalık tedavi edilmelidir. Tedavi ile birlikte doktor tarafından yaşam tarzını değiştirecek önerilerde bulunulmalıdır.

Fiziksel aktivite

Kırıktan hemen sonra dikkatli olunması kaydıyla fizik tedavi başlamalıdır. Ilık suda egzersiz çocukların kaslarını gevşeterek daha rahat çalışmalarını sağlar.

Ağırlık bindiren egzersizler kemik büyümesi için gereklidir ancak kırık riskini arttıracak aşırı egzersizlerden kaçınıl­malıdır. Unutulmaması gereken, çocukların aşırı derecede fazla korunmaması ve diğer çocuklardan ayrı tutulma-masıdır.

Yüzme, kas geliştirmesi ve güven sağlaması nedeni ile güzel bir egzersizdir ancak kuvvet uygulayan bir aktivite olmadığı için yeterli değildir.

Beslenme

Çocuğunuzun yeterli D vitamini ve kalsiyum aldığından emin olmalısınız. 3-12 yaş grubu çocuklar günde 800 mg kalsiyum almalıdır. Eğer süt ve süt ürünleri ile çocuğunuz alması gereken miktarı karşılayamıyorsa ek tedavi veri­lebilir.

• Uzun süre yatağa bağımlı kalmak
• Uzun süreli yüksek doz steroid (kortizon) kullanmak
• Bilinçli olarak yapılan aşırı zayıflama çabası
• Tiroid sisteminin çok fazla çalışması
• Osteogenezis imperfekta (cam kemik hastalığı)

Doktorlar yukarıdaki hastalıkların çocuğunuzda olup olmadığını anlamak için dikkatli bir fizik muayene ve kan testleri yapacaklar ve çocuğunuzdaki kırıkların sebebini bulmaya çalışacaklardır. Kemik erimesi (osteoporoz) ve tekrarlayan kırıkların en önemli nedeni kortizon kullanımı ve cam kemik hastalığıdır.

Kortizon Kullanımına Bağlı Osteoporoz

Romatizma, astım, deri ve böbrek hastalıkları gibi durum­larda kortizon sıklıkla kullanılan bir ilaçtır. Yaşam kurtarıcıdır, ancak uzun süreli kullanımda osteoporoza neden olmak­tadır. Kemik yapan hücreler (osteoblastlar) tarafından yapılan yeni kemik yapımını azaltmakta ve kemik yıkımına neden olan (osteoklast) hücrelerin kemik yıkımını arttır­masına neden olmaktadır. Kortizon kullanan her kişide kırık gelişecek diye bir kural yoktur ancak kırık riski doza ve tedavinin süresine bağlıdır.

Astımda kullanılan sprey şeklinde kortizonlu ilaçların kemik üzerine etkisi ise çok azdır.

Uzun dönem kortizon kullanımında kemik erimesi şu şekilde engellenebilir:

• Kemik sağlığını düzenleyecek yaşam şekli konusunda bilinçlendirmek
• Çocuğu kemik ve osteoporoz konusunda deneyimli bir kişiye yönlendirmek

Fosfor içeren gazlı içe­cekler (meşrubatlar),kemikten kalsiyum kaybı­na neden olur. Koka kola ve gazoz gibi gazlı içecekler yerine süt, su ve ayran içilmelidir.

KEMİK BÜYÜMESİNEDEN ÖNEMLİ?

Çocukluk ve ergenlik döneminde kemik gelişi minin en iyi dereceye ulaşması ileri yaşlarda kemik erimesi hastalığı (osteoporoz) riskini azaltacaktır. Osteoporoz sonu­cunda kemikler küçük darbeler ile bile kırılgan hale gelebilir.

OSTEOPOROZ iLE YAŞAMAK

Ne olursa olsun aile yaşantısına aynen devam etmek ve çocuğu bu yaşan­tıdan uzaklaştırmamak gerekmektedir. Arkadaşları ile oynamasına izin verilmeli, özel ilgi gösterdikleri tüm aktivitelere katılımları sağlanmalıdır.